بیریـازیلی اینترنتده گوردوم که تبریز دیلینن ،قومـینان ساوا شسونلرینین "چی لی لان "لارینی و
"هالای " بحرینی قاتیب قانارلییب، متن شعر ترکی مکده گوته اونا فال بایـاتیلار آد قویوب ،مونتشیر ایلیب له.البته آقایـان :قرائی
و حیدر بیـات چوخ زحمت چکیب بو "چی لی لان "لاری و"هالای " بحرلرینی ییقیب ،وسایت
http://www.qaynaq.com نقل الییب له.انشالله بیر آیری وقت بو مطلبی گنـه مطرح الییب دانیشدیق:
ساوه قوم شاهسئون‌لری ایچینده فال بایـاتیلاری
قزوین، مرکزی، قوم و تهران اوستانلاریندا یـاشایـان شاهسئونلر قرن‌لر بویو کؤچری اولوب و توپلام بیر شکیلده یـاشاییب و باشقا خالقلارلا ایلگی‌لری آز اولدوقدان دولایی، هئچ بیر باشقا توپلومون ایچینده اریمـه‌ییب و اؤز فولکلورلارینی و دیل‌لرینی ساغلام شکیلده ساخلاماغی باشارمـیش‌لار. متن شعر ترکی مکده گوته بو ائلین ایچینده هله ده تاختا قاپی اولماقدان اؤنجه قاراچادیرلاردا یـاشاماغی خاطیرلایـان اینسانلارا راست گلمک اولار. متن شعر ترکی مکده گوته شاهسونلر تاختا قاپیدان سونرا دا آرتیق توپلام شکیلده کندلرده یئرلشیب و دئمـه‌لی ایگیرمـی اوتوز ایل بوندان اؤنجه‌یـه کیمـی، گئنل آراچلار ین (رسانـه‌های عمومـی) آسیمـیله آزارینا اوغراماییب و یئنـه ده اؤز کولتورلرینـه یییـه دورا بیلمـیش‌لر. آنجاق بو سون اون ایگیرمـی ایلده بونلار دا ساوه، قوم، کرج، تهران کیمـی شـهرلرده یئرلشیب و یوز ایل‌لردن بری ساخلادیقلاری عنعه‌لر، گله‌نک‌لر، کولتور و فولکلورلاری یوخ اولماغا باشلامـیشدیر. آنجاق بونلا بئله شاهسئون فولکلورو هله‌ده آجارلیغینی الدن وئرمـه‌ییب و فولکلور وورغونلاری چوخ شئی‌لر بو دنیزدن چیخارا بیله‌جک‌لر.
شاهسئون فولکلورو آذربایجانین ان زنگین فولکلور شاخه‌لریندن بیریسی‌دیر. کئچن ایل قیشدا دوکتور بوسنالی ایله خلجستان بؤلگه‌سینده خلج دیلی حاقدا بیر هفته‌لیک آراشدیرمالاریمـیزدا شاهسئونلرین اونلو عاشیقی عاشیق گونش و هابئله ائل سئون استریوسونون مودورو داوود تورکمن ده کؤنوللو اولاراق بیزه یـانداش اولموشدورلار. او بیر هفته‌ده بو ایکی ائل وورغونونون دانیشیقلاریندا بو فولکلورون زنگین اولماسینا داها دریندن اینانمـیشدیم. اؤزلجه ایکی نفر یـاشلی یـا آلایـاش شاهسئون بیری بیری ایله دانیشیب دیلله‌شنده بو ائلین نـه قدر درین فولکلورا مالیک اولماسینی بیلمک اولار.
او زاماندان بری شاهسئونلرین فولکلورونو توپلاماغی اؤن پیلاندا یئرلشدیردیم. سونرالار سایین مـهران بهاری بو ایشین اؤنمـینی بیر داها دا منـه خاطیرلادی.
بوندان اؤنجه شاهسئون فولکلورو ساحه‌سینده بختیـار فرخ جنابلاری‌نین یـازدیغی شاهسئون مثل‌لری انترنیت‌ده و ها بئله قومدا یـاییملانان و ایندی قاپانان “گویـه” هفته‌لی‌یینده یـاییملانمـیشدی. آیریجا بختیـار فرخ شاهسئون بایـاتیلارینی دا توپلاماغا باشلاییب‌دیر. نئچه هفته بوندان اؤنجه قومدا تورک ادبییـاتی کیلاسلارینا قاتیلان شاهسئون گنجی سایین حمـید قرایی دان بو ائلین زنگین فولکلورونو توپلاماغی ریجاء ائتدیک.
حمـید ده ایلک ایشی اولاراق شاهسئون فال بایـاتیلارینی بیر یئره توپلادی. حمـید باشقا فولکلور چئشیت‌لرینی ده توپلاماغا باشلاییب‌دیر، بو ماتئریـال‌لار منظم شکیلده هر آی اوخوجولارین قوللوغونا سونولاجاقدیر.
بو بایـاتیلارین اؤلچولری، قافیـه‌لری و… حاقدا هله بیر شئی یـازماییریق و یـالنیز ماتئریـال اولاراق یـاییملانیر، بونلار توپلانیب بیر یئره ییغیشاندان سونرا بونلارین اوزره آکادمـیک آراشدیرمالار گئده بیلهجکدیر.
فال بایـاتیلارینا گلدیکده بو نوع بایـاتیلاری ایلک اؤنجه ۱۹۹۳-جو ایلده آلمانیـادا یـاییملانان بایقوش درگی‌سینین ایلک ساییندا والی گؤزه‌ته‌نین تشبثی ایله علم دونیـاسینا تانیتدیریلمـیشدیر. والی بو بایـاتیلار حاقدا یـازیر:
«شسونلرين بو باياتي فالي، تکجه قادينلار طرفيندن آچيلابيلر. بو فال چئشيدي هاميسال (کولئکتيو) بير بيچيمده اولار. ياشلي بير آغ بيرچه‌یين دؤوره سينـه اوتورانلارين بيري، ايسته دي‌یي بير باياتي نين بيرينجي بنديني اوخويار. آغ‌بيرچک قرنـه (قاري ننـه) هر اوخونان بنده، اتگينده گيزلتدي‌یي تسبيح مونجوقلاريينان سايار. ۴۱.جي باياتي نين بيرينجي بندي فالين ياخچي، اورتا، قولاي، پيس اولماسيني گؤرسه ده‌ر. ۴۱.جي باياتي نين بيرينجي بندي اوخوندوقدان سونرا، فال آچان قرنـه باياتي نين آرديني اوخويوب، ياخچي، پيس، قولاي، اورتا اولدوغونو دئیـه‌ر»
والی قیرخ بیر بایـاتی اؤرنک وئرمـیشدی، ایندی حمـید قرایی‌نین توپلادیغی بایـاتیلار نئچه یوز بایـاتی اولاجاقدیر. بو بایـاتیلارا عین حالدا چئلیده‌نـه ده دئییلیر.
بایـاتیلارین بیرسیراسی قولاغیمـیزا تانیش گلسه ده بیر سیراسی داها تانیش اولمایـان و بئکر شکیلده بدیعی تصویرلر و مضمونلارلا دولودور. بونلارین چوخو صریح شکیلده کؤچری ائل‌لرین دورولوق و صریح لی‌ییندن بیر گوزگودور. عین حالدا چئشیدلی ائل‌لر و طایفالار و مـیللت‌لر حاقدا باخیشلارا دا بونلارین ایچینده راست گلمک اولار. اؤرنک اولاراق کوردلرین حاققیندا شاهسئونلرین نئجه فیکرلشدی‌یی‌نی بو بایـاتیلارین ایچینده اوخویـاجاقسینیز. اونودولموش سؤزجوکلر ده بو بایـاتیلارین ایچینده آز دئییل.
شاهسئون فولکلورونون توپلانیشی ایله آذربایجان فولکلورونون تانینمامـیش بیر آداسی تانینا بیلهجکدیر، بو تانیش‌لیق بیزیم ادبیـات دا و دیلده ائتگی‌سیز اولا بیلمز.
حمـید قرایی نین شاهسئون دلی‌لر طایفاسیندان اولدوغونون خاطیرلاماسی دا گره‌کیر. نییـه کی احتمالن بو بایـاتیلار هر طایفانین ایچینده چئشیدلی اولا بیلسین، اؤرنک اولاراق والی گؤزه‌ته‌نین توپلادیغی بایـاتیلارلا بو بایـاتیلارین آراسیندا فرقلر دویولور، بو مسئله بو بایـاتیلارین ایکی طایفایـا یـانی یـارجانلی و دلی‌لر طایفاسینا باغلی اولدوغوندان آسیلی اولا بیلر.
بو بایـاتیلارین یـازیسیندا شاهسئون لهجه‌سی‌نین اؤزه‌للیک‌لری امکانیمـیز قدری گؤز اؤنونـه آلینیب‌دیر.
سایقیلارلا
سید حیدر بیـات
قوم یـای ۸۶
مـیخک اکدیم گؤردولر
گولله‌‌مـیش دردیلر
خوش او قیزین حالینا
سئودی‌یینـه وئردیلر
مـیخک اکدیم قاشینا
یـار توتدوم هاواسینا
یـاری منده‌ن ایله‌ین (منی یـاردان ایله‌ین(
ایلی دونسون یـاسینا
مـیخک اکدیم باییرا
یئل وورا تئل آییرا
ایککی گؤیول بیر اولسا
خودا نئجه آییرا
مـیخک اکدیم باییرا
قوش قاناتین آییرا
ایککی گؤیول بیر اولسا
خودا نئجه آییرا
آغ آت بیچنده گزه‌ر
بیخاو قیچیندا گزه‌ر
من قوربان او قارداشا
خانلار ایچینده گزه‌ر
آغ آت کیشنـه‌دی گلدی
گًََمـین دیشله‌دی گلدی
من قوربان او قارداشا
قوْیون باشلادی گلدی
گمgəm: متن شعر ترکی مکده گوته آتین آغزینا وورولان دمـیر
قارشی‌دا ایمام‌زادا
گلمـیشم سنـه دادا
ال مندن اتک سندن
سئودی‌ییم وئرمـه یـادا
قارشی‌دا قوْچ یـاتیبدی
بوینوزونو چاتیبدی
حئییف او قوْچا اولسون
قوررو یئرده یـاتیبدی
اوتایدان علی گلئر
علی دیوه‌لی گلئر
کاغیذ یـازین یوللایین
قیزلارین شاهی گلیر
عاششیغی دئر بایـاخ گلدیم
دوْلدوردوم بایـاخ گلدیم
یـاش دئدی اوز یـاشادیم
گؤیول دئر بایـاخ گلدیم
آغ تاووخ اوچدو گئددی
قاناتین آچدی گئددی
عمـی قیزی کؤر اوییدیی
عمـی‌اوغلوی کوسدو گئددی
او تایدان گلئرم من
چاغیرما دونئرئم من
اوْتوی پالیت کؤزودو
یئلپه‌مـه یـانئرئم من
آغ آت یولدا دوروبدور
خططی خالدا دوروبدور
آغ آت یـالییئیدیم
گؤر نـه حالدا نـه دوروبدور
بولاخ باشی پیتیراخ
خالی سالین اوتوراخ
بئش سن دییـه‌ی بئش ده من
بلکه غمدن قورتولاخ
بولاق باشی پیتیراخ
چادیر قورون اوتوراخ
بئش سن دییـه‌ی بئش ده من
بلکه غمدن قورتولاخ
اوتایدان گلیشی‌یـه
من قوربان یئریشی‌یـه
بیر چرک ایپک اولام (ulam)
دولاشام اریشی‌‌یـه (dulaşam)
بیرجه بؤلوک آغ تاووخ
یـاییلیر یولا تاووخ
سن منیمـه‌ی من سنیی
پوخ یئمسین آغزی ساووخ
ده‌ییرمن اوستو چیچک
اوراخ گتیر گول بیچک
قارداش آداخلیی گؤردوم
آلاگؤز اوْیما بیرچک
بو دره باشدان گلر
سوزولوب باشدان گلر
هر کیم یـارین ایسته‌سه
دوروب او باشدان گلر
قلیـانین باشی یـاندی
اود دوشدو داشی یـاندی
دردیی غم شربتی‌دی
ایچدیکجه اورک یـاندی
سو گلئر بوروخ بوروخ
سویـا ووردوم یوموروخ
هر دئسه یـار گلئر
ایکی گؤزوم موشتولوخ
سو گلیر آخماغینان
داش قیـه ییخماغینان
منیم او اینجه یـاریم
دالدادا باخماغینان
بو دره‌نین اوزونو
اوغلان قایتار قوزونو
گئد بابایـا دئیینن
منـه وئرسین قیزینی
بو دره اوزون دره
گئددیکجه اوزون دره
بوردا بیر باغ اکمـیشم
یـار گله اوزوم دره
دالان آلتی دریندی
سو سپمـیشم سریندی
منی بو درده سالان
بیر آلا گؤز گلیندی
بو یـازغی یـازغی دؤیلو
یـازیلمـیش یـازغی دؤیلو
آتام آنام ساودامـی
گؤینوم هئچ راضی دؤیلو
آغ داغین او یوزوندا
جئیران اوینار دوزونده
من یـاریمـی تانئرئم
قوشا خال وار اوزونده
دام دامادی دامـیمـیز
قوشادی ائیوانیمـیز
سن اوردان چیخ من بوردان
کؤر قالسین دوشمانیمـیز
قیزیل گول قوتودادی
یـار یـاتیب یوخودادی
سسلن سسی‌یـه قوربان
مطلب ویره‌ن خودادی
قاراقان بولاخلاری
گؤی چالئر دیرناخلاری
سن اول سلمگ آغاجی
من اولوم بوداخلاری
سو گلئر لوللـه‌ن‌نیریر
باغچانی گؤللـه‌ن‌نیریر
منیم او خوردا یـازیم
دیلسیزی دیللـه‌ن‌نیریر
داما چیخدیم بویلادیم
داسمال آلدیم اوینادیم
گؤردوم یـاریم گلمـه‌دی
اوتوردوم چوخ آغلادیم
آغ داغا باخ آغ داغا
سئوکه وئریب مئو باغا
بو آلا گؤز داققالی قیزلار
گیدر جلاد ساغماغا
بو دره‌نین اونون (ünün) چک
اوْتون یـاندیر کولون چک
غریبه قیز وئره‌نین
بوینو آردیندان دیلین چک
(ün: سس)
بو دره‌ینـه‌ن گئدمـیرم
چارقاتیم یئلله‌دمئرم
جاهال اوغلان گؤرومم
دول کیشی‌یـه گئدمـیرم
آی گیدر باتان ییره
دوست قیلام یـاتان ییره
گلین ال اله وئره‌ک
گیدک نار ساتان یئره
آیینان اولدوزونان
قونومام سولدوزونان
باشیم بلایـا گئچتی
بیر دیل بیلمز قیزینان
(قونومام: قونموشام، قونماق: کؤچری ائل‌لرین یـایلاقدا یـا قیشلاقدا قونوب چادیر قورمالاری. قوم ساوه کؤچری ائل‌لری بونا کؤچ قون دئیـه‌رمـیش‌لر. من بیر شعریمده کؤچ قون دئییمـینی ایشلتمـیشدیم، بیر ائدیتچی یولداش اؤز نظرینده بونو اصلاح! ائدیب قون کؤچ یـازمـیشدی.
سولدوز: قوم ساوه ده یـاشایـان بیر تورک طایفاسی)
گیدئردیم یولومونان
اوینئردیم گولومونن
کوسدورومم گولومو
لال اولموش دیلیمـی‌نن
بیرجه بؤیوک خوردا قیز
دولدوروم من داما؟ قیز
قاباقی‌ییزیم من
ساخلاداییم شاما قیز
سو گلدی آرخ ائیله‌دی
اووقاتیم تلخ ائیله‌دی
بو ایشلری،؟
قیریلمـیش خالخ ائیله‌دی
ساققیز آغاجی سودا
بیرین بیرین بودا
گؤزو یولدا قالانین
مدلبین وئرسین خودا
(بودا: دیدیب پارچالاماق)
ساققیز آغاجی هاچا
الیم دولاشدی ساچا
من بیر اوغلان ایستئره‌م
منی گؤتوره قاچا
(ایکینجی مصراع بئله ده قئید اولموشدو: من بیر هونرلی اوغلان ایستئرئم)
بیر قیز سئودیم کوردلردن
حانا گئدمز اللردن
گل گل گؤتوروم قاچیم
قورتاریم کؤپکلردن
بیر قیز سئودیم دللردن
حانا گئدمز اللردن
گل گل گؤتوروم قاچیم
قورتاریم آغیر ائللردن
دل‌لر: شاهسئون ده دلی‌لر طایفاسی.
قارشی‌دا بیر قویو وار
آبی کؤوشر سویو وار
اولومام درد دلی‌سی
منـه دئرلر خویو وار
خویلو: دلی، زنگان دا جینلی خویلو دئییمـی چوخ ایشلک دیر.
علی‌یم علمـیم وار
داواتدان قلمـیم وار
یـاخینا گله بیلمم
ییراخدان سلامـیم وار
علی دیر منیم آرخام
مورشیت یول وئره قالخام
سیزینتیدان دؤیونم
چئشمـه دن گلن آرخام
گیدن گئدمـه ایشیم وار
زرگره گوموشوم وار
سن گیدن اؤلکه‌لرده
گؤزو باغلی قوشوم وار
قیزیل اوزوک پیروزه
گئدین دئیین خوروزا
بو گیجه بانلاماسین
یـار گله‌جکدی بیزه
قیزیل اوزوک بندی یـار
نـه دئدیمکی دؤندو یـار
هله کی دؤنوبدور
منده بیللم اؤلدو یـار
قیزیل اوزوک لال قاشی
دور گئد ایییدلر باشی
آدیی دییـه بیلمئرئم
خان قییینیم قارداشی
قیزیل اوزوک لاخ لاخی
وئردیم آنام ساخلادی
آنامـی پیر اولسون کی
منی تئز آداخلادی
اوغلان آدیی جمشیددی
گون داغلارا دؤنوبدو
سن آلیب وئرن اوزوکلر
بارماغیمدان دوشوبدو
اوغلان آدیی طالیبدی
گون داغلارا چالیب‌دی
سن آلیب وئرن اوزوکلر
بارماغیمدا قالیبدی
اوغلان آدیی مورشوددو
گون داغلارا دوشوبدو
اؤزوی هئشتاد دؤیوله‌ی
مال گؤتویو اؤرتوبدو
هئشتاد: هئچ زاد
اوغلان آدی یـاقوبدور
گون داغلارا دوغوبدور
سن آلیب وئرن اوزوکلر
بارماغیمـی بوغوبدور
اوغلان آدی مورشوددور
گون داغلارا دوشوبدور
سن آلیب وئرن اوزوک
بارماغیمدان دوشوبدور
قویونو یـایدیم جه‌یـه‌نـه
سوتونو ساغدیم له‌یـه‌نـه
بیر ساچیمـی دؤرد ائله‌دیم
بلکه قیزیللار؟ بیـه‌نـه
قویونو یـایدیم قوزوینان
دیرناغیینان توزوینان
من قول بویون اولئیدیم
سیزیی اوُبا (uba) قیزیینان
اوُبا: اوْبا
قویونو یـایدیم قوزوینان
دیرناغیینان توزوینان
سارماشئیدیم یـاتئیدیم
سیزین اوُِبا قیزیینان
سارماشماق: قوللاری برک برک دولاماق، عین آنلامدا تیلیم خانین دیوانیندا دا ایشله‌نیب
اوتای بوتای بیزیمدی
دویمـه‌ی دوزوم دوزوم دو
گئد بابایـا دئیینـه‌ن
کیچیک قیزیی بیزیمدی
آغ داغین اته‌یینده
قوچ قوزو یـاتاغیندا
بیر گئجه مـهمان اوُلام
شاه صنم اوُتاغیندا
بو گلن یـارا بنزئر
سی نارا بنزئر
بیر یـاندان عمـیم اوغلو
بیر یـاندان یـارا بنزئر
بو گلن یـار اولئیدی
سی نار اولئیدی
ایککیمـیزه بیر کؤینک
یـاخاسی دار اولئیدی
اوتای بوتای بیزیمدی
عاقیخ (عقیق) دوزوم دوزومدو
عمـیم قیزی اولماسا
داییم قیزی بیزیمدی
دامدان داما گلیمم
یـار سالماغا گلیمم
ایتیریمم یـاریمـی
آختارماغا گلیمم
گیده‌رم گنـه گللم
ایلنمـه‌م گنـه گللم
بیرده گله‌ی یئمـیزه
دییـه ایمانا گللم
گل گئدمـه بو ییل بیزدن
قار گلئردیکی دیزدن
ناقارت (نـه قدر) اوتورام دوزم (düzəm)
بو ییل کی یـامان قیشدان
دوزمک düzmak: دؤزمک
ساری کلک زردیمن
عجب دوشدوم درده من
آچیلمامـیش گولودوم
نئجه یـاتیم گؤرده من
گؤر: گوْر، قبیر
سو گلر باغا نئینیم
ده‌یمـه‌ز یـارپاغا نئینیم
منیم بو ناشی یـاریم
گلمز اوتاغا نئینیم
چینار آغاجی چینار
یـارپاغی دینار دینار
هر بی‌اؤلسه
قوُیـارلار یولدان کینار
اوغلان اوغلان اویوندا
قوچ قوزولار قویوندا
قوچ قوزونو قیرئیدیم
بو رشید اوغلان تویوندا
اندیم گلدیم جاجیخدان
یول سالدیم یونجالیخدان
یلیم آغزیم یـانایدی
بیر سؤز دئدیم آجیخدان
آلما آلدیم نار گلدی
کؤینک بیچدیم دار گلدی
کؤلگه دوشدو ائیوانا
دئدیم یـاغین یـار گلدی
آغاج آتدیم آغاجا
بیر قوش توتدوم بالاجا
قارداش آداخلیی گؤردوم
قاشی گؤزو قاراجا
آغاج آتدیم آلمایـا
آلما گؤیده قالمایـا
خودام منی قوچ قویدو
قیزلار قیسسیر قالمایـا
بو آلما بیزیم آلما
یوللارا دوزوم آلما
بیلسئیدیم یـار گله‌جک
ساخلاردیم اوز ایل آلما
اوز ایل: یوز ایل
بیزیم یئرلر داغیستاندی
یـاغیب قار قالا بیلمئرئم
یوکله‌نیبدی کجاوه‌سی
گئدیب یـار قالا بیلمئرئم
(بو گرایلی‌نی دا شاهسئون قادینلاری بونودا بایـاتی کیمـی منیمسه‌ییبلر)
قیزیل آت نالی نئینر
آغ گوبک (gübək) خالی نئینر
یـاری گوزل (güzəl) اولانین
دونیـه‌ده مالی نئینر
قارشی‌دا ایمام قاسیم
الیم صحنینـه باسیم
وئر منیم مدلبیمـی
ایلده بیر قندیل آسیم
حیطه‌مـیز پیسته‌دی
قاپیمـیز یول اوسته‌دی
جاوانلاریمـیز خسته
قارریلار هوسته‌دی
گئد ایلیش نر کیشیدن
ایلیشمـه هر کیشیدن
تولکو صیفت؟
قویروغو چمبر کیشیدن
قیزیل گول خندان اولدو
آچیلدی دن دن اولدو
من سندن آیریلمازدیم
آیریلیق سندن اولدو
بو یول گیدئر ائوریله
یئل اسه قوم دئوریله
سنی منـه ویره‌له
دونیـه باشا چئوریله
قارا کپنک گئییمـی
“بوردا لئیلام” دئییمـی
من بورادا یوخوموشام
دئر بیر پوخ یئییمـی
گیدرم قیراغینان
گول بیچدیم اوراغینان
ایتیردیم سئوگیلیمـی
گزه‌رم سوراغینان
بو یولو یول ائیلرم
توفنگیم قوْل ائیلرم
سنی منـه وئرسه‌لر
ائلچی‌نی بول ائیلرم
قارشی‌دا قارا چادیر
وورولوب دارا چادیر
هانی سنیی صاحابیی؟
قالدیی آوارا چادیر
بو چیراخ ییراخ یـانئر
گئتدیکجه ییراخ یـانئر
اوْتوی پالیت کؤزودور
دئشدیکجه اورک یـانیر
قارشی‌دا چیراخ یـانئر
چیراخ نـه ییراخ یـانئر
سؤزوی غم شربتی‌دی
ایچدیکجه اورک یـانئر
عاششیغی قار قالانا
قار یـاقدی یـار قالانا
دیمـه‌دی دوشدم اؤللم
اوستومـه قار قالانا
قاراقان بولاخلاری
گؤی چالیر دیرناقلاری
سن اول سلمگ آغاجی
من اولوم بوداخلاری
آی گیدر باتان ییره
ملک‌لر یـاتان ییره
عمـی قیزی قوُربان اولسون
عموغلو یـاتان یئره
گئدئردیم دام آراسی
تاپدیم بیر نار پاراسی
اؤپولمـه‌مـیش قیز گؤردوم
اوزونده دیش یـاراسی
داغلارین قاری منم
گون گؤروب اریمنـه‌م
قاز قبیریم یول اوسته
جاوانام چوررومـه‌نم
داغلاردان اوجا گؤینوم
تورپاخلی یولا دوندوم
یوللارا باخا باخا
سارالان گؤله دؤندوم
داغلارین گؤی چیمنی
گؤیـه‌ییر؟ گؤی چیمنی
ییمـه‌لرم؟ تاپارام
قوی وورسون آوچی منی
عاششیقی داشدان اؤزوم
سوزولئر داشدان اؤزوم
نـه آتام وار نـه آنام
یـاراندیم داشدان اؤزوم
داغلار داغلادی منی
گؤرن آغلادی منی
باشیما بیر داش دوشدو
فلک قارغادی منی
بولاخ باشیندا دوران
بولاغی بولاندیران
اؤز یـاریی بوردا دؤیلو
گؤزونو دولاندیران
بولاخ باشیندا دورما
بولاغی بولاننیرما
اؤز یـاریی چیخدی گئددی
گؤزلریی دولاندیرما
دومانلی داغلار گؤینوم
نیسگیل‌لی باغلار گؤینوم
نـه آچیلار نـه گولر
همـیشـه آغلار گؤینوم
داغلارا باخئرئم داغلار دوماندی
گؤینومـه باخئرئم جییـه‌ریم قاندی
بیر کاغیذ بارماقلار نیچه قیراندی؟
یـازدیریب یوللامای من بینوایـا
(بو قوشما دا قوم ساوه شاهسئون قادینلاری ایچینده بایـاتی کیمـی منیمسه‌نیب‌دیر. بونا یـاخین حسین منزوی نین بیر بئیتی وار:
یک نامـه بـه نامم ننوشتی و نگفتی
کاغذ بـه سمرقند تو ای قند بـه چند است؟
منزوی شعرلرینده چوخ مضمونلاری تورک خالق ادبیـاتیندان بورج آلمـیشدی، بو بیئت ده او سیرادان اولا بیلر)
بو داغلار قوررو داغلار
چئشمـه‌لی سولو داغلار
بوردا بیر غریب اوْلسا
گؤی کیشنـه‌ر، بولود آغلار
(بو بایـاتی‌دان بیر مشـهور واریـانت دا وار: بو داغلار اولو داغلار/ چئشمـه‌لی سولو داغلار/ غریب یئرده اؤله‌نین/ حالینا بولود آغلار. هر حالدا شاهسئونلرین بو بایـاتی‌سینین دؤردونجو مـیصراعسی: گؤی کیشنـه‌ر بولود آغلار دا بیر اؤزل اصالت واردیر. عین حالدا ایلک مصراع دا قوررو =قورو سؤزجویو خوش دوشمـه‌ییر.)
ککلوک سکه‌ر داش اوسته
قلم یـازار قاش اوسته
اوغلان دییـه‌ر بیر اؤپوش
قیز دا دییـه‌ر باش اوسته
سکینـه سکه‌ر داش اوسته
سورمـه‌نی چکه‌ر قاش اوسته
موسا دئدی بیر ماچ وئر
سکینـه دئدی باش اوسته
داغلار باشی چیمنلر
ککلوک‌لر داغدا دنلر
اوغلو اؤلان آنانین
اورگی تئز وره‌ملر
مانیسا گئدیب اینجیر آلا
دایداسینا زینجیر آلا
یـاتان اوُیـانا
دینجین آلا
(؟)
عزیزیم داشا چالار
قاریـاغار داشا چالار
ییمـه نامرد چوره‌گین (çürəgin)
آخیر بیر گون باشا چالار
سو گلر آخار گیدر
باغچادان آخار گیدر
بو دونیـه پنجره‌دی
هر گلن باخار گیدر
عاششیقی درون (دئیـه‌ر) وای دردیم
[وای دردیم] قارا دردیم
خالخ وای اکدی گول دردی
من گول اکدیم وای دردیم
عزیزیم داشا دوشر
قار یـاغار داشا دوشر
قارداش موشکیل ایشی
آخیر قارداشا دوشر
آی چیخیر پرلی پرلی
قاپیسی قوُِشا نرلی
گیرئیدیم یـار قوینونا
چیخایدیم ترلی ترلی
بو دونیـه فانی‌دی فانی
دونیـه‌ده قالان هانی
داوود اوغلو سولیمانی
تاخت اوستوندن سالان دونیـا
(خسته قاسیمـین بو گرایلی‌سی دا ایرانی باشا باش گزن تورکولردن بیریسی‌دیر. ساوه قوم عاشیقلاری ایچینده خسته قاسیمـین شعرلری تیلیم خان کیمـی یـاییقین‌دیر)
آچیخ قوی پنجره‌نی
گؤزوم گؤرسون گله‌نی
نیجه قبیره قوُیـارلار
یـار دردیندن اؤله‌نی؟
من گیدیرم قالا رای
مئهریی کیمـه سالا رای
آوارا بولبول کیمـی
گولدن گوله قونارای
عزیزیم گوله گوله
کول اکدیم گوله گوله
دوستلوقونان یئویم ییخدی
اوزومـه گوله گوله
بیر آغاشدا اوچ آلما
اونو نیجه یئندیریم
قارداشیم کوسوب گئدیب
اونو نیجه دیندیریم
فله‌یی دیندیرئیدیم
یـای اوخا مـیندیرئیدیم
فلک الیمـه گلسه
چارخینی دؤنده‌رئیدیم
بو فلک مستی فلک
بیزیمن قصددی فلک
هر یـانا اوز دؤندردیم
اورانیدی فلک
فله‌یین قهری منـه
گلمـه‌دی رحمـی منـه
فله‌یین غم کؤینـه‌یین
آخیر گئیدیردی منـه
داغلاردا قار قالماسین
ارریسین قار قالماسین
مردین دیلی قورروسون
نامرده یـالوارماسین
عزیزیم اوُچدوم گل
غم باغینا دوشدوم گل
یـاخچی گونومون دوستو
یـامان گونـه دوشدوم گل
قویونودوم قوردا دوشدوم
ایرریدیم خوردا دوشدوم
آپار خبر آناما
دئدیگیی یوردا دوشدوم
خوراسان یولوندا سالدیردیم حامام
اوخودوم قوُرآنی ائیله‌دیم تامام
صیدقینان چاغیردیم اون ایککی ایمام
منیم عرض-حالیم یـاز یـارا [؟]
(بو ناقیص قوشما دا بایـاتیلار ایچینده گلیب‌دیر.)
یـاغا یـاغا…
اوجو دوشدو بیزیم باغا
عمـیم اوغلو علی آقا
گلین گئدک اویناماغا
(بعضی بایـاتیلارین ایلک مـیصراعلاری ناقیص دیر، بونلار عئنن کرکوک تورکلری نین خوریـاتلارینا اوخشاییرلار)
اگر ایسته‌سه ائل سنی
ییخا بیلمز یئل سنی
نامرده بویون ایمـه
قوی آپارسین سئل سنی
عطریمـی آل گوللردن
اوُزاخ گئدمـه ائللردن
ائله خیدمت ایله‌ین
یـاقین دوشمز دیل‌لردن
اوچ باجییدیک بیر آنا
گزئردیک یـانا یـانا
فلک ووردو داغیتدی
هر دوشدو بیر یـانا
سوسوزمام سو یوخدور
سو چوخدو ویره‌ن یوخدو
دوشومم غوربت ائله
دردیمـی بیلن یوخدو
سؤزوی دیمـه آشکارا
دردیمـه یوخدو چارا
دیندیرمـه قان آغلارام
اوره‌ییمده وار یـارا
گؤزلری قاراسیندان
یـاش آخئر یـاراسیندان
اوْلو کی هئچ ال چکه
آنا اؤز بالاسیندان
داغلارا دولو دوشر
قاریـاغار دولو دوشر
قبیریمـی یول اوسته قاز
دوست گلر یولو دوشر
بیر قوش گلدی ییمندن
قاناتی گؤی چیمندن
قاناتین بوُیـاییبدی
منیم آه-زاریمدان
غریبم قیسسیلیمام
بیر قیلدان آسیلیمام
منـه غریب دیمـه سن
ایچردنیلیمم
چیخدیم داغلار باشینا
یـازی یـازدیم داشینا
باجی‌لار قوربان اولسون
غوربتده قالان قارداشینا
عاششیقی بالا دردی
ساغالماز بالا دردی
هامـی یـارام ساغالسا
ساغالماز بالا دردی
من بیر یـارالی قوچام
قاچاغیم یوخدور قاچام
قارنیم کی سیرفا دؤیلو
گلنـه دردیم آچام
(بو مضموندا هوشنگ جعفری‌نین بئله بیر بئیتی وار: اوره‌ییم کی سیرفا دئییل منیم / گلنـه گلم آچام آیریلیق!)
قوردون آدی یئدی‌دی
ییمـه‌دیده یئدی‌دی
چیخ بو داغلار باشینا
گؤر: نـه دئدی دئدی‌دی
چیخدیم داغین باشینا
یـازغی یـازدیم باشینا
گلن گلسین اوخوسون
نلر گلیب باشیما
قیزیل ایینـه‌نین ساپی
گؤرسن‌سین سیزین قاپی
منی یـاردان ایله‌ین
دیلنسین قاپی قاپی
خارماندا قوردوم تایـا
کؤلگه‌سین سالدیم چایـا
زخمتینن باغ اکدیم
امـه‌ییم گئددی زایـا
آی آیدینلیخ آلادی
آی باتمئر نـه بالادی
اوغلان قیزین دردیندن
شـهید کربلاد
توپلایـان: حمـید قرایی
دوزنله‌ین، ایضاحلار و اؤن سؤز: سید حیدر بیـات
[یورد....ائل شسون بغدادی متن شعر ترکی مکده گوته]
نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Sat, 02 Jun 2018 22:35:00 +0000